Σήμερα θα μιλήσουμε για μια διαδικασία που έρχεται από πολύ παλιά τότε που τα αυτοματοποιημένα μηχανήματα ήταν άγνωστα στους κτηνοτρόφους αλλά και στους αγρότες και η επιβίωση στηριζόταν στα αγαθά τα οποία οι ίδιοι παρήγαγαν με πιο πρωτόγονους τρόπους.
Κάθε οικογένεια ήταν αυτάρκης με τα ζωντανά της τα περιβόλια της και οι νοικοκυρές ήξεραν να αποθηκεύουν όλα τα αγαθά τους για την εποχή που δεν θα υπήρχαν.
Όχι πως σήμερα αυτό δεν συνεχίζεται αλλά η επεξεργασία του γάλακτος στηρίζεται πια σε αυτοματοποιημένα μηχανήματα και μόνο σε μικρά χωριά κάποιες νοικοκυρές συνεχίζουν τις παλιές καλές μεθόδους.
Έτσι λοιπόν από το γάλα των προβάτων ή κατσικιών παρήγαγαν το τυρί, το βούτυρο κι ότι άλλο μπορούσε να προκύψει.
Για το τυρί θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.
Τώρα θα σας παρουσιάσω το βούτυρο και τα παράγωγα του γάλακτος μετά την εξαγωγή του βουτύρου.
Στο χωριό μου είχα την τύχη να παρακολουθήσω τη διαδικασία και να τη φωτογραφίσω.
Μια διαδικασία γνώριμη σε μένα μιας και υπάρχει ντοκουμέντο!!!!!
Εγώ είμαι αυτή πριν xx χρόνια!!
Η Μαρία “ψυχή” ενός μικρού παντοπωλείου-χασάπικου-καφενείου κλπ, για χάρη του γιου της είχε μαζέψει το γάλα κι έτσι κι εγώ είχα την τύχη να αποθανατίσω τη διαδικασία.
Λίγα από τα υπέροχα λουλούδια της Μαρίας
Για να γίνει λοιπόν αυτό θέλουμε γάλα γύρω στα 10 κιλά και το ειδικό σκεύος που βλέπετε στη φωτογραφία το οποίο στα μέρη μου λέγεται “καράμπα”
Φωτογραφία από το λαογραφικό Μουσείο του χωριού.Το γάλα συλλέγεται από τα ζώα με τις δυνατότερες καθαρές διαδικασίες στραγγίζεται σε πυκνό σουρωτήρι ή τουλπάνι και τοποθετείται σε καθαρό δοχείο. Παραμένει σε δροσερό μέρος για 2-3 μέρες προκειμένου να ξινίσει.
Απαραίτητη προϋπόθεση τα ζώα να είναι υγιή και καθαρά.
Στη συνέχεια τοποθετείται στην καράμπα και με το ειδικό ξύλο χτυπιέται 1000-1500 φορές ή “ξυλιές”
Η “ξυλιά” λοιπόν γίνεται με το ένα χέρι ή και τα δυο, πάνω κάτω ταυτόχρονα με μισή περιστροφή.
Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία ρίχνουμε ένα λίτρο περίπου παγωμένο νερό και αφήνουμε να
ηρεμήσει.
Σε ένα μπολ με παγωμένο νερό μεταφέρουμε με το χέρι μας το βούτυρο που επιπλέει.
Το υπόλοιπο είναι το ξινόγαλα.
Το ξινόγαλα ή το απολαμβάνουμε παγωμένο – και σας διαβεβαιώ ότι δεν έχει καμία σχέση με ότι έχετε αγοράσει – ή περνάμε στην επεξεργασία του για να πάρουμε τη βουστίνα ή ξινοτύρι ή όπως αλλιώς θα την έχετε ακούσει.
Για να γίνει αυτό βράζουμε το ξινόγαλα και μόλις αρχίσει να αφρίζει προσθέτουμε μισό λίτρο νερό και αφήνουμε να κρυώσει.
Μετά αδειάζουμε όλο αυτό σε τσαντίλα και αφήνουμε να στραγγίσει για μια νύχτα.
Το βούτυρο χρησιμοποιείται ως έχει διατηρημένο στο ψυγείο( φρέσκο βούτυρο) αφού του αφαιρέσουμε το νερό στο οποίο το συλλέξαμε ή λειώνεται δια βρασμού και μπορεί να διατηρηθεί για πολύ καιρό. Είναι το βούτυρο που βάζουμε στους κουραμπιέδες τα Χριστούγεννα.
Η βουστίνα ή ξινοτύρι τρώγεται πάνω από σαλάτες μπορεί να τηγανιστεί με την προσθήκη αυγών ή να προστεθεί σε πίτες όπως το τυρί.
Όποιος έχει ανάλογες εμπειρίες πάνω στο θέμα πολύ θα ήθελα να μου τις κάνει γνωστές μιας και η ανάρτηση αυτή όπως καταλαβαίνεται έχει καθαρά χαρακτήρα καταγραφής παλιών διαδικασιών.
Ευχαριστώ ιδιαίτερα τη Μαρία και τον γιο της Τ. για την υπέροχη εμπειρία- φωτογράφιση που μου χάρισαν.
Τι μου θύμισες τώρα Ξανθή μου. Παιδάκι είχα πάει με τη μαμά μου στην Άρτα να επισκεφθούμε συγγενείς. Η θεία η Σία καλή της ώρα έπηζε βούτυρο και μας κέρασε ζεστή κουλούρα με φρέσκο βούτυρο από πάνω! Ακόμη το θυμάμαι και ξερογλύφομαι!
ΚΑΛΗΜΕΡΑ!!
Καλημέρα Ξανθή μου, πολύ ωραία ανάρτηση για να μαθαίνουμε κι εμείς που δεν έχουμε ζήσει τη διαδικασία!!
Η γεύση και το άρωμα από το χειροποίητο βούτυρο δεν μπορεί να περιγραφεί. Πολύ σημαντική η ανάρτηση, τέτοιες αναρτήσεις θα τις χρειαστούμε στο μέλλον, ένα από τα υγιή πισωγυρίσματά μας. Να θυμηθούμε πώς είναι να φτιάχνουμε μόνοι μας την τροφή μας.. έστω και από ανάγκη.
Καλή σου μέρα Ξανθή:-)
Καταρχήν καλημέρα κ.Ξανθή :)..Μήπως γιορτάζετε σήμερα?Αν ναι,χρόνια πολλά καλά και ευλογημένα!
Είχα την τύχη να έχουμε γειτόνισσα στο χωριό μας που έκανε βούτυρο μόνη της και καθόμουν δίπλα της όταν το δουρβάνιζε(χτυπούσε),φανταστικό στην γεύση και εννοείται καμμία σχέση με του εμπορίου..Όλγα
Βρε τι ωραία πράγματα έμαθα διαβάζοντας σε σήμερα. Την βουτίνα σαν λέξη ποτέ μου δεν την είχα ακούσει.
Όσο για το ντοκουμέντο…τι να σου πω; Ο άνθρωπος τελικά μπορεί να μεγαλώνει, αλλά δεν αλλάζει :-))
Mou aresai poli h photographia sou apo ta niata sou. Eides…to boutyro einai paradosiako…as’tis margarines!
Αχ τι μου θύμισες τώρα Ξανθούλα μου!!!
Μπορεί να μην είμαι πολύ μεγάλη σε ηλικία, όλα αυτά όμως μου είναι πολύ γνωστά… Τα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας βλέπεις, τα πέρασα όλα στο χωριό με τη γιαγιά και τον παππού μου. Ο θείος μας είχε ένα μεγάααααλο κοπάδι με γίδια και όπως καταλαβαίνεις έφτιαχναν απ’ όλα τα καλά… Άνθρωποι απλοί, νοικοκυραίοι!!!
Κι έτσι τα έχω ζήσει όλα από κοντά, γι’ αυτό λάτρεψα την Ελληνική Γη και την Ελληνική Παραδοσιακή Οικογένεια.
Πολλά φιλιά, καλό Σαββατοκύριακο και σ’ ευχαριστώ πολύ για τις ωραίες αναμνήσεις…
Σε περιμένω!!!
για μένα Ξανθούλα μου που δεν έχω καμμιά σχέση με αυτά, ήταν πολύ κατατοπιστικό το πόστ και με ταξίδεψε γλυκά.!!!
χαρας το κουράγιο τους να χτυπάμε τόσες ξυλιές !!!!
φιλια πολλά πολλά και καλό σ/κ
Καλή μου φίλη συγχαρητήρια. Από τα καλύτερα που διάβασα τον τελευταίο καιρό!
ΥΣ.Είσαι μια κούκλα από τα νιάτα σου!
Μπράβο Ξανθή που μας μίλησες για αυτή την διαδικασία!
Έχω μεγαλώσει στην Αθήνα και δεν ξέρω καθόλου από αυτά! Μικρή νόμιζα ότι η αγγελάδα, εκτός από γάλα, κάνει και βούτυρο:))Όσο για το ξινόγαλα…τότε μπορούσε να με κάνει να μεταναστεύσω προ της ώρας μου…
Αυτές οι γνώσεις πραγματικά πρέπει να διασωθούν! Πρώτη φορά μαθαίνω ότι το γάλα πρέπει να ξινίσει για να γίνει βούτυρο!!!
(Όσο για την φωτογραφία δεν έχεις αλλάξει και πολύ!)
@
δεν ξέβρω αν γιορτάζεις σήμερα 🙂
αν ΝΑΙ,
ΧΡΟΝΙΑ ΣΟΥ ΠΟΛΛΑ !
υγεία στο σώμα, το μυαλό, την καρδιά και την ψυχή !
🙂
@
πάω τώρα να διαβάσω την ανάρτηση !
@
επαν-έρχομαι.
διάβασα και εθάμασα.
πού ιδέαν από τέτοιες ζωτικές διαδικασίες !
μαύρα μεσάνυχτα…
να καταγράφεις !
όποιος γνωρίζει, να καταγράφει.
έτσι συντηρείται η γνώση και η παράδοση…
🙂
@ Λίλα αυτές οι μνήμες μας σώζουν και μας δίνουν δύναμη για το ΕΜΠΡΟΣ!!
@ Κική μα κι εγώ γιαυτό φρόντισα να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι μη γνωρίζοντες.Ευχαριστώ!!
@ Margo αρκεί να πιστέψουμε ότι είναι υγιές ένα πισωγύρισμα για μας τους ίδιους και τα παιδιά μας.
Μας έμαθαν ότι μόνο το Σ/Μ τα έχει όλα!! Ευχαριστώ πολύ!
@ Όλγα σε ευχαριστώ πολύ γλυκιά μου η αλήθεια για τη γιορτή είναι λίγο περίεργη σε ευχές όμως δεν λέω ποτέ όχι. Εύχομαι οι μνήμες που έχεις να συνοδεύουν γλυκά.
@ Πηνελόπη είναι σαν την παροιμία ” ο λύκος κι αν ε γέρασε κι άσπρισαν τα μαλλιά του…..!!!!που να αλλάξω καλέ γίνεται;;;στα μυαλά εννοείται.
@ Peter ευχαριστώ πολύ!! και βέβαια αυτό το βούτυρο είναι το καλύτερο.
@ Χρύσα πόσο μου άρεσε αυτό το “άνθρωποι απλοί νοικοκυραίοι” κάπου μου μίλησε!!
Θέλω να βρεθώ στα μέρη σου κι ελπίζω!
@ Μαρία θα διοργανώσω εκδρομή για τους μη γνωρίζοντες έρχεσαι;;
@ Vita με κάνεις να κοκκινίζω. Ευχαριστώ πολύ!!
@ Αγγελική μου σε ευχαριστώ, έλεγα και στη Μαρία να εκδράμουμε για να δούμε όλες αυτές τις διαδικασίες!!
@ quartier libre Ευχαριστώ από καρδιάς για όλα!!για τη γιορτή απάντησα ιδιαιτέρως.
Πόσο απολαμβάνω τις αναρτήσεις σου Ξανθή μου! Μοσχομύρισε μέχρι εδώ το βούτυρο!
Φιλάκια πολλά
Ξανθή για μας που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στην Αθήνα και δεν έχουμε ιδέα από όλα αυτά, τέτοιες αναρτήσεις είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσες!!
Καλό σου απόγευμα!
Μπράβο που το έβαλες! Τέτοιες αναρτήσεις είναι πραγματικοί θησαυροί!
@ Eri σε ευχαριστώ πολύ!!
@ ΕΛΕΝΑ καλά λέω λοιπόν για εκδρομή!!
Καλό απόγευμα.
@ Εφη ευχαριστώ πολύ!!!
Καλησπέρα Ξανθή. Πολύ ωραία ανάρτηση, παραδοσιακή και πολύ αναλυτική. Εγώ πάντως, το ομολογώ, δεν θα μπορούσα να φτιάξω βούτυρο με τόσο κόπο. Χαρά στο κουράγιο σου!!!
Μερικές Ιστορικές πληροφορίες:
Οι Σουμέριοι, ένας αρχαίος λαός της Μεσοποταμίας, μάλλον Ινδοευρωπαικής καταγωγής, που εμφανίστηκε ιστορικά λίγο πριν την 4η χιλιετηρίδα π.Χ , πολύ εφευρετικός.
Εφεύρε τον τροχό , το άροτρο, ένα σύστημα άρδευσης της περιοχής τους που ήταν άνυδρη κ.ά. Μεταξύ των άλλων πολλών επινοήσεων που βελτίωσαν την καθημερινή τους ζωή ήταν και παρασκευή βούτυρου!
Λένε επίσης ότι ίσως εφεύραν και τη σφηνοειδή γραφή.
Καλό Σαββατοκύριακο, φιλιά.
Παραδοσιακή διαδικασία,αλλά κουραστική,Ξανθή μου-αλήθεια έχεις φτιάξει;Δεν συζητώ βέβαια την αγνότητα των προϊόντων,η γιαγιά του άντρα μου έφτιαχνε.
Η προηγούμενη ιστορία,η δική σου ιστορία(έτσι δεν είναι;)με συγκίνησε.Πολλά παιδιά έτσι ξεκίνησαν και πέτυχαν στη ζωή τους.Όσο για το χαράτσι,άστα,δυο σπίτια εδώ και δυο τα πατρικά μας….
Φιλιά!
Κοπιαστικός, αναμφισβήτητα, τρόπος αλλά το αποτέλεσμα, από μια τέτοια διαδικασία, είναι εξαιρετικό!
Πολύ ωραία η ανάρτηση σου. Εγώ είμαι άσχετη από αυτά αλλά πραγματικά ήταν πολύ ενδιαφέρουσα! Καλά πάντα έτσι αδύνατη ήσουν; Δεν ντρέπεσαι καλέ; χαχα! Κούκλα όπως πάντα!
@ Ελένη Gr στην εποχή της νιότης δεν υπήρχε επιλογή τι μπορείς να κάνεις αλλά τι πρέπει, οπότε ήθελα δεν ήθελα κάποια πράγματα γινόντουσαν. Σε ευχαριστώ πολύ για τις πληροφορίες.
@ Ελένη όπως είπα και πιο πάνω δεν υπήρχαν επιλογές. ΄Τα διάβασες άλλωστε και στην προηγούμενη ανάρτηση. Στη φωτογραφία βέβαια είναι όταν πια είχα πάει για διακοπές στο χωριό το πρώτο καλοκαίρι μετά το γάμο μου.
Σε ευχαριστώ.
@ Ζαμπία άλλο πράγμα το αποτέλεσμα.
Ευχαριστώ.
@ Μαρία μη σου πω και περισσότερο αδύνατη!!Χαχαχαχα και δεν ντρέπομαι
Φιλιά.
Τι μου θύμισες τώρα……..ποτέ μου δεν ξέχασα την υπέροχη γεύση του βουτύρου και δεν πρόκειται να την ξεχάσω απλά έχω χρόνια να την γευθώ…….
Καλά είπα εγώ πως έφτιαξες βούτυρο! Πολύ ωραίο και χρήσιμο ποστ! Δεν εχω δει ποτέ από κοντά να φτιάχνουν βούτυρο. Έχω δει το μηχάνημα όμως σε ένα λαογραφικό μουσείο που έχουμε εδώ.
υγ. κούκλα και λεπτούλα ΚΑΙ στα νιάτα σου!
Ανάμνηση σχετική δεν έχω, σε ευχαριστώ για αυτή την ανάρτηση. Γιόρταζες χθες;;;Χρόνια πολλά!!!
Καλά που είσαι κι εσύ Ξανθή μου να μας θυμίζεις τις παλιές καλές παραδόσεις
Υπέροχο ποστ σε ευχαριστούμε
Φιλιά
Ξανθή υπέροχη ανάρτηση, σίγουρα εμείς που έχουμε μεγαλώσει σε χωριό έχουμε ζήσει πράγματα που μας έχουν δώσει μια άλλη οπτική για την ζωή.
Η προηγούμενη ανάρτηση μου θυμίζει μέχρι ένα σημείο και τη δική μου ζωή στο χωριό. Η εμπειρία της ζωής αυτής ανεκτίμητη φυσικά.
Φιλιά πολλά
με ταξιδεψες πολλα χρονια πισω
ημουν τοσο παιδουλα εκεινα τα χρονια οταν πηγαινα στην θεια μου και την χαζευα που εφτιαχνε… βουτυρο
αλλα και ψωμι σε φουρνο με ξυλα
και τι δεν θα εδινα να ειχα λιγο απο εκεινο το ψωμακι ζεστο ζεστο, οπως το εβγαζε απο το φουρνο και ενα κομματι απο αυτο το βουτυρο μεσα
καλο βραδυ και σημερα… ξερω που θα ταξιδεψω
ευχαριστωωω!!!!!!
δεν την έχω δει ποτέ αυτή τη διαδικασία Ξανθή και γι’αυτό θεωρώ πολύτιμη αυτή σου την ανάρτηση…
έτσι για να διασώζονται οι παραδόσεις…
φιλιά Κυριακάτικα…-:))
@ Ιωάννα πάμε σου λέω στο χωριό να κάτσουμε. Αλήθεια στη Νάξο δεν κάνουν βούτυρο;;
@ Κική ναι είχα δει ότι ήσουν από τους λίγους που το βρήκαν και λέω θα έχει δει. Ευχαριστώ πολύ για το κοπλιμάν!!
@ manousina Σε ευχαριστώ για τις ευχές αν κι είναι πολύ μπερδεμένο το θέμα στις ευχές δεν λέμε ποτέ όχι!!
@ marion ευχαριστώ κι εγώ για την παρουσία σου εδώ!!Πολλά φιλιά.
@ Μαρία δεν μετανιώνω με τίποτα για όλες τις εμπειρίες ακόμα και εκείνες που με κούρασαν, με έκαναν πιο δυνατή και έμαθα να έχω μια άλλη στάση ζωής.Ειλικρινά χαίρομαι όταν βρίσκω κι άλλους φίλους με τις ίδιες εμπειρίες.Δεν νοιώθω μόνη. Φιλιά.
@ Ελευθερία μου χαίρομαι που σε ταξίδεψα ευχάριστα. Πολλά φιλιά.
@ Βιβή εσύ είσαι από τα πεδινά και γιαυτό δεν το έχεις δει αλλιώς η πατρίδα μας έχει τέτοιες δραστηριότητες.Φιλάκια
Καλησπέρα Ξανθή μου!!!
Υπέροχη ανάρτηση, θυμάμαι κι εγώ την γιαγιά μου … τι όμορφα χρόνια!
Να είσαι καλά που μας ξυπνάς αναμνήσεις!!!
Φιλά πολλά, καλή εβδομάδα!
Αχ Ξανθή μου Τί ωραίες αναμνήσεις που έχουμε! καθως το χωριό σου ειναι και δικό μου χωριό.Κάπως έτσι είναι και η δική μου ιστορία με την διαφορά εγώ έφυγα πολύ πιο μακριά. Βλέπω τις φωτογραφίες και τα μάτια μου βουρκώνουν.Εχω κάμποσα χρόνια να έλθω στην Ελλάδα και όπως λέω καιστα παιδιά μου :το σώμα μου είναι εδώ αλλά η ψυχή μου και ο νούς μου είναι στην πατρίδα μου, που υποφέρει αυτό τον καιρό και εμείς πονάμε για όλα αυτά που γίνονται. Να ‘σαι καλά ξανθή μου, καλή σου μέρα! Δέσποινα. Καναδάς.
Η πρώτη φωτογραφία μου θύμισε τις καραμέλες βουτύρου που αγοράζαμε μικροί!!!
για όλα τα υπόλοιπα δεν είχα ιδέα, παρά μόνο μια “μυρωδιά” από το τυράκι που έπηζε η μάνα μου μέσα στην “τσαντίλα” κρεμασμένη από τη βρύση πάνω απ το νεροχύτη με το γάλα που έφερνε ο παππούς μου.
φοβερή εμπειρία όλη η διαδικασία που μας περιέγραψες!! μοσχομύρισε ο τόπος 🙂
@ Εύα χαίρομαι που έχεις μνήμες!
πολλά φιλιά.
@ Δέσποινα σου απάντησα σε mail.
Να είστε πάντα καλά κι ευχαριστώ πολύ για την επίσκεψη.
@ Γιώργο ευχαριστώ πολύ. Στέκομαι με δέος σε όλα αυτά τα ξεχασμένα στον πολύ κόσμο, ελπίζω μη γίνουν αναγκαία για την επιβίωση μας αλλά να έχουμε την επιλογή της μνήμης ή της ερασιτεχνικής χρησιμοποίησης.
Καταπληκτική εγγραφή!!!! Αχ θέλω κι εγώ!!! Υπέροχη η αρχειακή φωτογραφία σου! Νά’σαι καλά, Ξανθή μου!
Καλησπερα!
Σε πρωτοσυναντησα σε μια σου δημοσιευση σε ενα αλλο blog, και συγκλονιστηκα ακουγοντας λεξεις που μεγαλωσα μαζι τους. Καραμπα, βουστινα κλπ. Με γυρισες στα δυσκολα χρονια του 60-70 οταν περιμενα με λαχταρα το βδομαδιατικο καλαθι με τα καλουδια απο το χωριο μιας και επρεπε να “ξενιτευτω” απο τα 12 για να παω Γυμνασιο στη Σπερχειαδα….
Δε μενει τωρα παρα να πλοηγηθω στο ιστολογιο σου μπας και βρω καποιες παραδοσιακες συνταγες της Ορεινης Φθιωτιδας εκτος απο τη Ρουμελιωτικη πιττα σου. Συνταγες για “μπαμπανατσα”, τραχανοκολοκυθο η ξεσκουφοτο, ψευτοκεφτεδες, μαμαλιγκα κλπ.
Αν και δε σε γνωριζω προσωπικα, (δε μου θυμισε τιποτα η φωτογραφια σου) ουτε και η φωτιγραφια του χωριου μου λεει πολλα, (μοιαζει λιγο με Νικολιτσι η Περιβολι) αισθανομαι περηφανος για τη δουλεια σου. Ενα μεγαλο μπραβο στην προσπαθεια σου.
Παναγιωτης.
Παναγιώτη καλησπέρα και Καλή Χρονιά.
Χαίρομαι που εδώ βρήκες μνήμες παλιές. Το χωριό είναι τα Μάρμαρα κι εγώ στα 12 πήγα στη Σπερχιάδα για Γυμνάσιο το 1964 για 2 μόνο όμως χρόνια μετά ήρθα Αθήνα γιατί ήταν και η αδελφή μου εδώ φοιτήτρια.
Δεν ξέρω αν σου λέει κάτι τώρα.
Εσύ από που είσαι;;
Αν θέλεις γράψε στο mail που υπάρχει στο προφίλ μου.
Όσο για τα παραδοσιακά προσπαθώ όσο γίνεται.
Υπάρχουν κι άλλες πίτες όπως και χυλοπίτες τραχανάς αλλά και Πασχαλιάτικα, όταν σου επιτρέπει ο χρόνος σου μπορείς να περιηγηθείς και περιμένω νέα σου.
Πολύ με συγκίνησες με τις μνήμες!!
Γεια σου Μαρμαρα, (Σελιανη)
απο Κυριακοχωρι!!!
Παναγιωτης.
Υ.Γ. Εστειλα ενα συντομο mail.
Συγχαρητηρια ξανα για τη δουλεια σου!!!
Keep trying!!!
συνχαριτηρια ξανθη …ιμαι απο φθειωτιδα ..και μου αρεσουν πολυ οι αναρτησεις και οι συνταγες !!!!!!!να εισαι καλα !!!!!!!!!!!!!