Βασιλόπιτα και η ιστορία της

Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος.

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν “φασουλοβασιλιά”.

Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέει και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ότι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ΄ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και Μεγάλου Βασιλείου).

Από το βιβλίο ” Χερσέ, βασιλόπιτες και άλλα” παραθέτω δύο μικρά αποσπάσματα για το έθιμο της βασιλόπιτας στο μικρασιάτικο τραπέζι.

Αναζητήστε το συγκεκριμένο βιβλίο από τις εκδόσεις του Φοίνικα αξίζει τον κόπο να το έχετε στη βιβλιοθήκη σας και να ανατρέχετε στα υπέροχα κείμενα του και τις εικονογραφήσεις.

Στα πάτρια εδάφη, θυμάμαι από τα παιδικά χρόνια, η μητέρα έφτιαχνε μια πίτα συνήθως “λαχανόπιτα” ή τυρόπιτα και μέσα έβαζε μια δεκαρούλα ή και πεντάρα αλλά και άχυρο ή ένα κομμάτι κλήμα , μουριά, πουρνάρι.
Όποιος έβρισκε το”φλουρί” ΄ήταν ο πιο τυχερός, τα υπόλοιπα είχαν διάφορους συμβολισμούς είτε θα ήταν ο πιο γερός ή θα είχε πολλά “γεννήματα” κλπ.
Το κόψιμο της πίτας γίνεται έτσι:
Ο πατέρας παίρνει το μαχαίρι σταυρώνει την πίτα τρεις φορές και κόβει το πρώτο κομμάτι για την Παναγιά και το παιδί της, το δεύτερο για τον Αγ. Βασίλη, το τρίτο για σπιτικό, το τέταρτο για τον ξενητεμένο ακολουθεί το δικό του της γυναίκας του και των μελών της οικογένειας.
Περισσότερα για έθιμα της βασιλόπιτας μπορείτε να δείτε εδώ
Στη σελίδα μας η Λίνα από παλιά έχει μια συνταγή για βασιλόπιτα.
Εγώ φέτος θα πρωτοτυπήσω, θα φτιάξω μια βασιλόπιτα λίγο διαφορετική αλλά αυτό σε επόμενη ανάρτηση.

Οι πληροφορίες και τα αποσπάσματα προέρχονται από:
Wikipedia
Το βιβλίο ” Χερσέ, βασιλόπιτες και άλλα” ( εκδόσεις Φοίνικα)
Το βιβλίο “Από τη ρουμελιώτικη Ζωή” (Ευάγγελου Ζορμπά, Διδασκάλου)